Czy wiesz, że przeciwdziałanie praniu pieniędzy to dziś obowiązek nie tylko banków czy wielkich instytucji finansowych? Wraz z kolejnymi nowelizacjami, ustawa AML (z ang. Anti-Money Laundering) obejmuje coraz szersze grono przedsiębiorców, specjalistów i instytucji. Przepisy te mają kluczowe znaczenie dla ochrony rynku przed nielegalnymi transakcjami i finansowaniem przestępczości. W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest ustawa AML, dlaczego jej znaczenie rośnie z roku na rok, a także kogo konkretnie dotyczą obowiązki wynikające z jej zapisów.
Czym jest ustawa AML? Polskie realia prawne
W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach europejskich, przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jest regulowane przepisami krajowymi, dostosowanymi do unijnych wytycznych. Niestety, statystyki pokazują, że przypadki naruszeń nadal się zdarzają, dlatego tak istotne jest istnienie odpowiednich aktów prawnych oraz ich skuteczne egzekwowanie.
Podstawowym dokumentem regulującym te kwestie jest Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Jej głównym celem jest zapobieganie wykorzystywaniu systemu finansowego do działań przestępczych. Polski akt prawny powstał w zgodzie z dyrektywami unijnymi, w tym:
- Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. (AML IV);
- Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. (AML V);
- Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. (AML VI).
W Polsce za nadzór nad przestrzeganiem przepisów AML odpowiada m.in. Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF), który pełni kluczową rolę w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy.
Ustawa AML – kogo dotyczy? Instytucje obowiązane
W systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy termin „instytucje obowiązane” odnosi się do podmiotów, które zgodnie z ustawą AML mają obowiązek wdrażania określonych procedur i przestrzegania zasad związanych z zapobieganiem przestępczości finansowej oraz finansowaniu terroryzmu. Odpowiedzialność ta obejmuje zarówno duże organizacje finansowe, jak i mniejsze firmy oraz przedstawicieli zawodów zaufania publicznego.
Wszystkie informacje w zakresie podmiotów, które muszą się wywiązać z określonych obowiązków zawiera ustawa AML. Kogo dotyczy? Instytucjami obowiązanymi są m.in.:
- banki i instytucje finansowe;
- biura rachunkowe i księgowe;
- doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni;
- notariusze i komornicy;
- pośrednicy nieruchomości;
- firmy świadczące usługi na rzecz spółek;
- kantory, operatorzy kryptowalut;
- fundacje i stowarzyszenia (jeśli spełniają określone warunki);
- dealerzy dzieł sztuki, metali szlachetnych i kamieni;
- przedsiębiorcy prowadzący działalność regulowaną w zakresie gier hazardowych.
Procedura AML – kogo dotyczy i w jakich przypadkach?
Wdrożenie obowiązków AML nie zależy wyłącznie od charakteru prowadzonej działalności, ale często wynika z określonych okoliczności prawnych lub finansowych, które wymagają wzmożonej czujności. Są sytuacje, w których przedsiębiorcy lub profesjonaliści muszą bezwzględnie przestrzegać zasad przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Interesuje Cię procedura AML, kogo dotyczy i kiedy trzeba realizować określone zadania? Otóż obowiązki z tego obszaru „aktywują się” w przypadku:
- przekroczenia progów transakcyjnych, np. wartość transakcji powyżej 10 000 euro (bez względu na formę płatności);
- powzięcia podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu – niezależnie od kwoty czy rodzaju operacji;
- realizacji konkretnych czynności gospodarczych, takich jak zakładanie spółki, przeprowadzanie większych transakcji gotówkowych czy sprzedaż nieruchomości.
Ustawa AML – kto jest zobowiązany do realizacji ważnych zadań? Sprawdź, jakie kroki musisz podjąć
Ustawa AML jasno określa nie tylko ogólne zasady przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, ale także konkretne zadania, które muszą być realizowane przez instytucje obowiązane. Każdy przedsiębiorca czy specjalista działający w obszarze AML powinien znać podstawowe filary działania, aby skutecznie spełniać wymogi prawa.
Wdrożenie procedury wewnętrznej
Każda instytucja obowiązana musi posiadać własną procedurę wewnętrzną AML. Dokument ten reguluje sposób działania w przypadku rozpoznania ryzyka prania pieniędzy. Musi być dostosowany do specyfiki prowadzonej działalności.
Identyfikacja i weryfikacja klienta (KYC)
Obowiązkiem jest nie tylko zebranie danych osobowych, ale również ich weryfikacja przy użyciu wiarygodnych źródeł. Proces „Know Your Customer” (KYC) minimalizuje ryzyko współpracy z osobami powiązanymi z przestępczością. Wysoka staranność w tym zakresie to podstawa bezpiecznego działania.
Analiza ryzyka
Instytucje obowiązane muszą regularnie oceniać ryzyko związane z klientami, produktami i transakcjami. Analiza ryzyka to narzędzie służące określeniu poziomu zabezpieczeń wymaganych w konkretnych przypadkach. Wyniki analizy powinny być odpowiednio dokumentowane.
Zgłaszanie transakcji do GIIF
W przypadku uzasadnionego podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu należy niezwłocznie poinformować Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Zgłoszenie powinno zawierać kluczowe informacje o podejrzanej transakcji. To jedno z najistotniejszych zadań wynikających z ustawy AML.
Prowadzenie rejestrów i dokumentacji
Obowiązek przechowywania dokumentacji dotyczy m.in. danych klientów, wyników analizy ryzyka i zgłoszonych transakcji. Dokumenty te muszą być dostępne na wypadek kontroli. Zgodność dokumentacji z przepisami to klucz do uniknięcia sankcji.
Regularne szkolenia
Wszyscy pracownicy instytucji obowiązanej powinni uczestniczyć w cyklicznych szkoleniach AML. Wiedza musi być aktualizowana w świetle zmieniających się przepisów i standardów rynkowych. Szkolenia zwiększają czujność i kompetencje zespołu w obszarze przeciwdziałania przestępczości finansowej.
Co grozi za niedopilnowanie obowiązków AML?
Brak realizacji obowiązków AML może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych. Odpowiedzialność ta dotyczy zarówno instytucji, jak i osób fizycznych wykonujących zadania w obszarze AML. W praktyce oznacza to:
- sankcje finansowe – wysokie grzywny nakładane przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej;
- odpowiedzialność administracyjną i karną – np. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub odpowiedzialność osobista członków zarządu.
Często kary dotyczą biur rachunkowych, doradców podatkowych czy kantorów za brak wdrożonych procedur AML lub niezrealizowanie obowiązku zgłoszenia podejrzanej transakcji.
Więcej na temat kar przeczytasz w naszym artykule „Obowiązki AML. Czym są i kogo dotyczą?”.
Jak przygotować się do wdrożenia ustawy AML w firmie?
Aby skutecznie spełniać wymagania ustawy AML, konieczne jest przemyślane i konsekwentne działanie. Wdrożenie zaczyna się od dokładnej analizy ryzyka – czyli rozpoznania potencjalnych zagrożeń związanych z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu w kontekście prowadzonej działalności. Następnie należy opracować wewnętrzną procedurę AML, obejmującą m.in. zasady identyfikacji klienta, prowadzenia dokumentacji oraz reagowania na podejrzane transakcje.
Bardzo istotne jest wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za realizację obowiązków AML w firmie – funkcji często określanej jako AML Officer. To ona będzie czuwać nad przestrzeganiem procedur, aktualizacją dokumentacji oraz organizowaniem szkoleń dla pracowników.
Jeśli zależy Ci na szybkim i poprawnym wdrożeniu, warto skorzystać z gotowych wzorów procedur AML oraz specjalistycznych kursów online. Dzięki nim nie tylko uporządkujesz wszystkie formalności, ale też zyskasz pewność, że Twoja firma działa zgodnie z obowiązującym prawem.
Zdobądź niezbędne kompetencje dzięki naszemu kursowi
Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, pracujesz w instytucji obowiązanej lub odpowiadasz za przestrzeganie procedur AML, aktualna i praktyczna wiedza to podstawa. Nasz Kurs Przeciwdziałanie praniu pieniędzy (AML) oraz finansowaniu terroryzmu (CFT) z certyfikatem został stworzony, aby pomóc Ci bezpiecznie i zgodnie z przepisami realizować wszystkie obowiązki wynikające z ustawy.
W trakcie kursu nauczysz się m.in.:
- jak prawidłowo zawiadamiać Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o podejrzeniu prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
- jak identyfikować i wskazywać podejrzane transakcje w ramach działalności instytucji obowiązanej;
- kiedy i w jaki sposób zawiadomić prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa innego niż pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu.
Ustawa AML nie jest już domeną wyłącznie dużych instytucji finansowych — dziś dotyczy coraz szerszego grona przedsiębiorców, specjalistów i osób prowadzących własną działalność. Wypełnianie obowiązków AML to nie tylko wymóg prawny, ale także wyraz odpowiedzialności za bezpieczeństwo finansowe swojej firmy i klientów.
Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoja działalność jest zgodna z aktualnymi regulacjami, postaw na sprawdzone rozwiązania. Zapisz się na nasz kurs i zdobądź wiedzę, która zapewni Ci spokój i bezpieczeństwo.
