Zgłaszanie naruszeń przez sygnalistę bywa kojarzone z praktykami mającymi na calu działanie na niekorzyść innych. Zupełnie niepotrzebnie! Zatem, czy sygnalista to donosiciel? Kim właściwie jest i co może zgłosić? Na te i inne pytania dotyczące sygnalistów odpowiemy w dalszej części artykułu.
Kim jest sygnalista?
Sygnalistą określa się osobę, która zgłasza naruszenia prawa Unii Europejskiej będące szkodliwe dla interesu publicznego. Takie działanie ma na celu ochronę dobrą społecznego, ponieważ zgłaszanie takich naruszeń przyczynia się do ścigania tych naruszeń oraz prowadzenia postępowań wyjaśniających w ich sprawie.
Warto dodać, że to, kim jest sygnalista, a także warunki jego ochrony (o czym będziemy pisali w dalszej części artykułu) jest uregulowane w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
Czy sygnalista to donosiciel?
Według Słownika Języka Polskiego donosić oznacza: “zadenuncjować kogoś”. Natomiast wśród synonimów tego słowa wymienia się: pójść z jęzorem, skarżyć, nakablować, zakapować itd. Zatem donosiciel to określenie negatywnie nacechowane i stosowane najczęściej w sytuacji, gdy osoba działa dla własnej korzyści. W związku z tym sygnalista nie jest donosicielem, ponieważ jego intencją jest działanie dla dobra społecznego.
Poznaj środki ochrony i wsparcia osób zgłaszających na “Kursie Sygnalisty”
Co może zgłosić sygnalista?
W dyrektywie można znaleźć minimalne normy ochrony sygnalistów zgłaszających naruszenia objęte zakresem stosowania aktów Unii, które zostały określone w załączniku i dotyczą dziedzin, takich jak:
- zamówienia publiczne;
- usługi, produkty i rynki finansowe oraz zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
- bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami;
- bezpieczeństwo transportu;
- ochrona środowiska;
- ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe;
- bezpieczeństwo żywności i pasz, zdrowie i dobrostan zwierząt;
- zdrowie publiczne;
- ochrona konsumentów;
- ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informacyjnych.
Do innych naruszeń należą te, które wpływają na interesy finansowe Unii (omówione zostały w art. 325 TFUE) oraz określone szczegółowo w stosowanych środkach unijnych.
Ostatnimi, wskazanymi w dyrektywie są naruszenia dotyczące rynku wewnętrznego (omówione w art. 26 ust. 2 TFUE) w tym naruszenia:
- unijnych zasad konkurencji i pomocy państwa,
- rynku wewnętrznego w odniesieniu do działań stanowiących naruszenie przepisów o podatku od osób prawnych.
Czy można zwolnić sygnalistę?
Nie można zwolnić sygnalisty. Dlaczego? Zadaniem państw członkowskich jest podejmowanie niezbędnych środków zakazujących działań odwetowych wobec sygnalistów, w tym: zwolnienia. Wśród innych tego typu działań wymienia się m.in.:
- zawieszenie,
- przymusowy urlop bezpłatny,
- zwolnienie,
- degradacja,
- wstrzymanie awansu.
Przygotowanie do zgłaszania naruszeń
Zgłaszanie naruszeń ma na celu ochronę dobra społecznego, dlatego warto podejmować takie działania. Jednak sygnaliści często rezygnują ze zgłaszania swoich zastrzeżeń lub podejrzeń, ponieważ martwią ich możliwe działania odwetowe.
W związku z tym warto przygotować się do zgłaszania naruszeń i zapoznać ze środkami ochrony sygnalistów na “Kursie Sygnalisty”, oferowanym przez naszą instytucję. Dzięki temu uczestnik zdobędzie wiedzę i umiejętności z zakresu zgłaszania naruszeń prawa Unii Europejskiej w zakładzie pracy na podstawie obowiązujących aktów legislacyjnych oraz we współpracy z organami państwowymi. Co więcej, absolwent “Kursu Sygnalisty” otrzyma zaświadczenie zgodne z MEN w języku polskim o ukończeniu kursu.
